Dr. Sardar Aziz, Ziyaretçi Araştırmacı
Şu anda Türkiye ve KBY arasındaki ilişkiler en iyi döneminden geçiyor. Yine de ilişkilerin daha alması gereken çok yol var. Bu kısa analiz Türkiye-KBY ilişkilerini KBY’de yeni doğmuş bir siyasi hareket olan Gorran’ın görüşünden değerlendirmeyi hedefliyor.
Celal Talabani’nin bir zamanlar ki yardımcısı Nöşirvan Mustafa 2006’da Kürdistan Yurtseverler Birliği’nde (KYB) reform yapma çabalarında başarısız olunca KYB’yi terk etmeye karar verdi. Londra’da bulunan Arapça alsharq-alawsat 1 gazetesine verdiği bir röportajda Nöşirvan KYB ile olan siyasi çıkmazı açıklıyor. Gorran hareketini bir araya getirmeden önce Kürtçe’de kelime anlamına gelen Wosha isimli bir şirket kurdu. Bu isim dağ tipi siyasetten kentsele; kurşundan kelimeye kayışın önemine işaret ediyor. Üç sene sonra 2009’da kendisi ve destekçileriyle KBY’nin parlamento seçimlerine ayrı bir liste ile katıldı. Listenin adı Gorran’dı: Kürtçe’de değişim demek. Bu isim de listenin ana gündemini vurguluyordu: her sektörde bir değişim gerekliydi ve Kürt halkının büyük çoğunluğu tarafından talep ediliyordu. O zamanlarda Hasan Kanbolat’ın Zaman’daki köşe yazısında belirttiği gibi, Değişim hareketi Kuzey Irak siyasetinde tahmin edilemeyecek düzeyde güçlü bir muhalefet yaratmıştı. Yeni ve gelişigüzel olmasına rağmen Liste kendini sloganlarıyla, yapısıyla ve taze yüzleriyle farklı kılmayı başardı. Seçimlerden sonra 111 sandalyelik parlamentodan tek başına 25 tane milletvekili çıkardı.
Hükümeti kurarken iki ana parti Kürdistan Demokratik Partisi (KDP) ve KYB Liste’ye hükümete katılma teklifinde bulundular. Gorran bu davranışı Liste’nin gündemini engelleme girişimi olarak algıladı. Böylece parlamentoda muhalif bir siyasi liste olarak kaldı. Bu sayede Kürt modern siyasi tarihinde ilk defa bölgedeki Kürt siyasi sisteminde daha sonra iki İslami eğilimli siyasi partinin de katılımıyla parlamentoda muhalif bir bloğun oluşmasına yol açacak olan gerçek bir muhalif siyasi grup ortaya çıktı.
Gorran Kürt statüko siyasetinden kopuş ve yenilik olan temel değerine bağlı kalmak istiyor. Aynı zamanda bu yaklaşımı bölgesel ve uluslararası seviyelerde de uygulamak istiyor. Bu da Liste’nin son 5 yüzyıldır Kürt siyasetini hastalıklı hale getiren bölgesel veya uluslararası aktörlere karşı geleneksel ittifak ya da düşmanlık siyasetini desteklemediği anlamına geliyor. Gorran’ın önde gelen danışmanlarından birinin bana Türkiye-KBY ilişkileri ile ilgili üzerinde çalıştığım kitap projem için yaptığım bir röportajda aktardığı gibi, Liste hem Gorran’ın hem de karşı tarafın özelliklerini onaylayan ve onlara saygı gösteren karşılıklı bir ilişki modelini destekliyor.
Bu eşit mesafe politikasıyla Gorran, örneğin Ankara, Bağdat ve Tahran’dan eşit uzaklıkta olmayı hedefliyor. Fakat geleneksel ana iki parti olan KDP ve KYB’nin Kürt siyasi sahnesi üzerindeki egemenliğinden dolayı Gorran, uluslararası arenada düşük bir profile sahip olmanın sıkıntısını çekiyor. Şu ana kadar Liste yerel siyasi arenada varlık gösteriyor. Liste bu konumun dışına çıkmak istiyor. Gorran sadece kendi siyasi kademesinde eşitlikçi bir duruş sergilemek değil, önde gelen muhalefet partisi olarak, KBY hükümetine de bu tür bir siyaset izlemesi yolunda baskı yapıyor.
Bu durumun KBY-Türkiye ilişkileri için anlamı, Gorran’ın Türkiye’nin yalnızca bir siyasi parti ile değil, KBY hükümeti ile ilişki kurması ve bu ilişkinin de parlamento gibi KBY kurumları üzerinden yürütülmesi için çaba gösteriyor olmasıdır. Gorran bunun her iki tarafa da, örneğin devlet (Türkiye) ve hükümet (KBY) dayanaklı bir ilişki için zemin hazırlamak gibi, birçok seviyede fayda sağlayacağına inanıyor. KBY hükümeti ile kurulan ilişkiler Bölge’deki tüm siyasi partileri kapsamalı. Bu sayede herhangi bir grubu dışlamanın ilişkiyi tehlikeye düşürme riskinden de kaçınılmış olunur. Bu, ilişkinin istikrarını ve popular desteğini garantiler. Bu görüş Gorran’ın KBY’nin Türkiye gibi odak konumda olan bölgesel bir ülkeyle güçlü bir ilişki kurması isteğinden ileri gelmektedir.
1Nöşirvan Mustafa’nın Röportajı için (Arapça) bknz.
http://www.aawsat.com//details.asp?section=4&article=514663&issueno=11092
2 Hasan Kanbolat (2009) Toward a Talabani and Nawshirwan alliance in northern Iraq, 25 Temmuz
http://www.todayszaman.com/columnist-181936-toward-a-talabani-and-nawshirwan-alliance-in-northern-iraq.html
Dr. Serdar Aziz İrlanda Cork Üniversitesi Yönetim Bölümü. Cork Üniversitesi Asya Çalışmaları Bölümü Ziyaretçi Öğretim Üyesi. Gelecek kitabı Irak Kürdistan’ında Doğal Kaynaklar Yönetmi (Kürtçe) Tarafsız Haftalık Awene Gazetesi Köşe Yazarı: http://www.awene.com/users/Sardar
Etiketlendi:değişim partisi, dr. sardar aziz, gorran, kürt bölgesel yönetimi, kby, TÜRKİYE
Stratejik İstihbarat 
Yorum bırakın